Brazylia

W połowie 2014 roku rozpoczął się największy w historii Brazylii kryzys gospodarczy. Kryzowi Towarzyszył mu kryzys polityczny, którego rezultatem było odwołanie prezydent Dilmy Rousseff 12 maja 2016 roku. Jej miejsce objał dotychczasowy wiceprezydent Michel Temer, który obiecał wprowadzenie środków, które pobudzą gospodarkę do wzrostu i przywrócą zaufanie inwestorów krajowych i międzynarodowych. Te zapowiedzi początkowo nie zostały zrealizowane, w 2016 roku nastąpił spadek inwestycji o 13,5% w porównaniu z rokiem ubiegłym a gospodarka brazylijska skurczyła się o 3,5%. Na koniec roku 2016 ponad 12 milionów Brazylijczyków pozostawało bez pracy. Zmniejszył się średni dochód Brazylijczyków, podobnie jak wskaźniki konsumpcji oraz siła nabywcza pieniądza.

W 2017 i 2018 roku sytuacja uległa poprawie, odnotowano niewielki wzrost ekonomiczny, w dużej mierze dzięki szeregu regulacjom wprowadzonym przez władze. Utrzymaniu się tendencji wzrostowej nie sprzyja niestabilna sytuacja polityczna w kraju, w tym strajk przewoźników w połowie 2018 r., który – według analiz instytucji rządowych, wpłynął znacząco obniżył prognozy wzrostu PKB na ten rok (z 2,50 do 1,95 proc.).

Dług publiczny kraju wzrósł w ostatnim roku do 74% PKB. Jest to wynik silnego zmniejszenia wpływów do budżetu z podatków, małej aktywności gospodarczej i wysokiego poziomu wydatków.

Brazylia jest najważniejszym partnerem gospodarczym Polski w Ameryce Łacińskiej. Według najnowszych danych GUS, w 2017 r. wymiana handlowa pomiędzy krajami wzrosła po raz pierwszy po dwóch latach spadku i wyniosła 4.405,1 mln PLN.

Polski eksport w okresie sprawozdawczym wyniósł 1.178,7 mln PLN (wzrost o 10 % do analogicznego okresu 2016 roku). Polski import osiągnął natomiast poziom 3 226,4 mln PLN i był wyższy aż o 26 % w stosunku do pierwszych trzech kwartałów 2016 roku. Zwraca więc uwagę znacząca przewaga importu nad eksportem we wzajemnym handlu, wynosząca aż 2.047,8 mln PLN. Pomimo znaczącej wielkości nominalnej, wymiana handlowa pomiędzy Polską a Brazylią stanowi niewielki odsetek całościowego wolumenu wymiany handlowej obu państw (poniżej procenta).

Polskie przedsiębiorstwa importują z Brazylii przede wszystkim dużą ilość towarów nieprzetworzonych lub nisko przetworzonych: surowców niezbędnych dla polskiej gospodarki (rudy miedzi) oraz produktów rolno-spożywczych przeznaczonych do konsumpcji (soja, kawa, owoce tropikalne, soki). Eksportują natomiast głównie produkty przetworzone: wyroby przemysłu elektromaszynowego (części i akcesoria samochodowe, silniki) oraz wyroby przemysłu chemicznego. Te dwie grupy produktów przetworzonych stanowią ok. 80 proc. całości naszego eksportu na rynek brazylijski.

Od lat Brazylia znajduje się na szarym końcu państw w ocenie łatwości zakładania biznesu. W Brazylii m.in. potrzeba cztery miesiące na otwarcie oddziału firmy zagranicznej – 10 razy dłużej niż średnia w państwach OECD i najdłużej z krajów BRICS. Podobnie złe oceny występują w obszarach związanych z płaceniem podatków (raport zwraca uwagę na wyjątkowo wysokie obciążenia podatkowe) i procedurami związanymi z pozwoleniem na budowę. Średni koszt założenia firmy w Brazylii wynosi ok. 1000 Euro, a proces przechodzi przez 3 instancje – federalną, stanową i miejską. W sumie potrzebnych jest 11 kolejnych czynności prawnych/etapów.

Niektóre sektory usług w Brazylii są praktycznie zamknięte dla inwestycji zagranicznych. Dotyczy to architektury, porad prawnych, usług pocztowych, reklamy, służby zdrowia, bezpieczeństwa. Szereg restrykcji jest stosowanych również w transporcie lotniczym i w sektorze usług komunalnych (wodociągi, kanalizacja, wywożenie śmieci itp.).

Przeszkodą dla inwestycji UE w Brazylii i współpracy handlowej są także restrykcyjne przepisy wizowe dotyczące pozwoleń na pracę. Tylko wysoko wykwalifikowani specjaliści, których nie można znaleźć w Brazylii, mogą uzyskać pozwolenie na czasowe zatrudnienie w tym kraju.

Jednak największą barierę dla polskich eksporterów stanowią nie tyle przepisy, ile biurokracja oraz powolność i dowolność działania miejscowych urzędników. Stąd też kluczem do zwiększenia udziału polskich podmiotów gospodarczych w rynku brazylijskim jest posiadanie dobrze wprowadzonego miejscowego agenta, pośrednika a nawet samego importera, który w swoim własnym interesie ułatwi przejście wszystkich barier.

Inwestycje w Brazylii łączą się też z dużym ryzykiem, jeśli chodzi o zaufanie do miejscowych kontrahentów. Problemy zgłaszane przez polskich przedsiębiorców robiących biznes w Brazylii wiążą się przede wszystkim z trudnościami z odzyskiwaniem niezapłaconych należności od firm miejscowych.