Klęska polityki Toys „R” Us w kraju Trzech Koron

Jednym z zauważalnych efektów modelu układu zbiorowego jest fakt, że w Szwecji pojęcie płacy minimalnej jest niemal nieznane, a to dlatego, że warunki pracy w każdym sektorze są ustalane poprzez uzgodnienia zawarte pomiędzy pracodawcą a reprezentowanymi przez związki zawodowe pracownikami. Ustalenia te obejmują między innymi równe dla wszystkich minimalne standardy płac, bezpieczeństwo zatrudnienia oraz okresy urlopowe. W kraju nie ma sektorów ekonomii uznawanych za niskopłatne. Szacuje się, że około 70% siły roboczej w Szwecji jest członkami związków zawodowych, choć liczba ta potrafiła sięgnąć aż 86% w roku 1995. Około 90% miejsc pracy w tym kraju opiera się na wspólnych uzgodnieniach, nawet jeśli pracownicy nie są członkami związków, przez co szwedzkie prawo pracy jest bardzo ubogie pod kątem ilości regulacji – w takich warunkach są one po prostu niepotrzebne.

Taka dynamika pomiędzy pracodawcą a pracownikami ma pozytywny wpływ na obie strony. Obie grupy posiadają pełną klarowność odnośnie reguł ustalonych dla obopólnych korzyści, dając swego rodzaju zabezpieczenie i stabilność. Rola związków zawodowych to stanie na straży dobrego traktowania i odpowiednich warunków pracowników, nie odbierając jednak prawa głosu pracodawcom, pozostawiając im duże pole na zaprezentowanie swoich racji i w rezultacie umożliwiając odpowiednie kompromisy. W rezultacie takiego nacisku na negocjacje i wspólne uzgodnienia, Szwecja posiada jeden z najniższych poziomów nierówności wynagrodzenia na świecie.

O firmie

Toys R Us (stylizowane jako Toys “R” Us) jest amerykańską firmą specjalizującą się w sprzedaży detalicznej zabawek i ubrań w sklepach wielkopowierzchniowych. Firma została założona w 1948 roku w Waszyngtonie pod nazwą Children’s Supermart.

Ze względu na liczne problemy finansowe, zadłużenie i niedostatecznie szybkie dostosowanie się do zmieniających warunków rynkowych, firma rozpoczęła proces upadłościowy w 2017 roku. Proces ten zakończył się przejęciem firmy przez Tru Kids Inc., dzięki czemu firma została odratowana i Toys R Us wciąż funkcjonuje, jednak na znacznie mniejszą skalę.

W latach swojej świetności, Toys R Us było potężną marką, dominującą w sektorze sprzedaży detalicznej zabawek. Model biznesowy firmy opierał się na oferowaniu klientom ogromnego i zróżnicowanego asortymentu produktów od najróżniejszych dostawców, sprzedając je w wielkopowierzchniowych sklepach i zyskując przewagę nad konkurencją poprzez przywództwo cenowe. W swoich najsilniejszych latach, Toys R Us posiadało około 800 placówek w Stanach Zjednoczonych i 740 w innych częściach świata (600 własnych i 140 na bazie licencji).

Kiedy Toys „R” Us weszło do Szwecji?

Toys R Us weszło na rynek Szwedzki w roku 1994, otwierając trzy sklepy wielkopowierzchniowe w Sztokholmie, Goteborgu i Malmo, przeznaczając na to wydatek wart około 34 milionów dolarów. O ile wejście firmy do Szwecji przebiegało bardzo płynnie i bezkonfliktowo, Toys R Us napotkało znaczącą przeszkodę na swojej drodze przez wspomnianą uprzednio kulturę biznesową panującą w kraju od niemal wieku. Jak wiele amerykańskich firm, zarząd Toys R Us spodziewał się, że model biznesowy, który przyniósł im sukces w rodzimym kraju sprawdzi się również na innym terenie, co w rezultacie spowodowało ogromny konflikt przy starciu się z lokalną kulturą.

Jakie kroki podjęła firma na rynku szwedzkim?

Konflikt rozpoczął się od faktu, że szwedzkie Toys R Us nie zatrudniło swoich pierwszych pracowników na bazie systemu układu zbiorowego, zamiast tego narzucając swój własny kodeks pracy i własne warunki bez porozumienia z pracownikami. W rezultacie po kilku miesiącach około 75% zatrudnionych dołączyło do związku zawodowego Handels z nadzieją na typowe w Szwecji negocjacje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem oraz rozstrzygnięcia zarzutów do wielu wątpliwych elementów kodeksu pracy firmy. Należały do nich między innymi zakaz rozmów pomiędzy pracownikami, ścisłe przestrzeganie jednolitego ubioru, a także wrażenie zachęcania zatrudnionych do donosicielstwa na współpracowników. Próby porozumienia zostały jednak zignorowane przez lokalny zarząd Toys R Us, który utrzymał bardzo stanowczą postawę i nie miał zamiaru ugiąć się pod naciskiem pracowników ani związków zawodowych.

Upór firmy przyniósł jednak znacznie gorsze konsekwencje, niż się tego spodziewano. Po nieudanych próbach negocjacji, członkowie związku Handels rozpoczęli otwarty strajk i nawoływali do bojkotu konsumenckiego. Nieugięta postawa Toys R Us i brak poszanowania dla układu zbiorowego pracy rozpowszechniły się w mediach, co przykuło uwagę innych związków zawodowych. Te zaś, w ramach solidarności, rozpoczęły aktywne blokowanie firmy poprzez różne drugorzędne akcje – odmawianie dostarczania dostaw do placówek, blokowanie usług takich jak naprawy czy dostęp do operacji bankowych, uniemożliwienie promocji firmy w prasie a także aktywne zniechęcanie klientów i innych związkowców do kupowania w ich placówkach. Bojkot sięgnął zenitu, kiedy związki rozpoczęły otwarty protest na skalę międzynarodową, co w rezultacie uderzyło w wartość akcji Toys R Us i spowodowało ich znaczący spadek, przynosząc duże straty finansowe dla całej firmy.